Schijnzelfstandigheid in de zorg: wat wil de overheid en wat kun je doen als zzp'er?

Wat wil de overheid?

In ons vorige blog heb je kunnen lezen wat schijnzelfstandigheid nu eigenlijk is en waarom het een probleem kan zijn voor jou als zzp’er in de zorg. In dit blog gaan we verder in op wat de overheid wil gaan doen om schijnzelfstandigheid te voorkomen.

Schijnzelfstandigheid is nu continue onder de aandacht waardoor het kan lijken alsof dit nu ineens een probleem is. De manier waarop de overheid schijnzelfstandigheid wil voorkomen is nu aan het veranderen.

Even een klein stapje terug in de tijd:  de VAR, afkorting voor Verklaring Arbeidsrelatie, was een verklaring die tot 1 mei 2016 werd gebruikt om de arbeidsrelatie tussen opdrachtgevers en zzp’ers te regelen. De VAR was een verklaring die zzp’ers konden krijgen van de overheid. Met deze VAR konden ze laten zien dat ze echt zelfstandig waren. Met de VAR hoefden organisaties of bedrijven geen werknemersverzekering te betalen voor de mensen die voor zichzelf werkten.

Het probleem was dat bedrijven en mensen soms misbruik maakten van de VAR. Soms deden mensen alsof ze zelfstandig waren, terwijl ze eigenlijk gewoon werkten als gewone werknemers. Dus: schijnzelfstandigheid. Daarom heeft de overheid de VAR in 2016 vervangen door iets nieuws, de Wet DBA (deregulering beoordeling arbeidsrelatie). Dit moest ervoor zorgen dat bedrijven en mensen samen duidelijk afspraken maken over wie wat doet en wie waarvoor betaalt. Dit was bedoeld om schijnzelfstandigheid tegen te gaan. Later bleek dat de Wet DBA ook niet zo goed werkte, dus heeft de overheid weer nieuwe regels bedacht om schijnzelfstandigheid aan te pakken. En in die situatie zitten we nu. Echter, het probleem is dat er nog geen definitieve afspraken zijn gemaakt, of wetsvoorstellen zijn aangenomen.

Wat gebeurt er vanaf 1 januari 2025 voor jou als zzp’er in de zorg?

De overheid heeft aangekondigd dat ze meer gaan handhaven op schijnzelfstandigheid. Dit betekent dat ze strenger gaan controleren of zzp’ers echt zelfstandig zijn, vooral in sectoren waar schijnzelfstandigheid veel voorkomt, zoals de zorg. Dit gaat per 1 januari 2025 gebeuren.

Wat is een risico voor jou als zzp’er in de zorg?

• Verlies van autonomie: als je te sterk ingebed raakt in de organisatie waarvoor je werkt, loop je het risico dat je autonomie verliest. Dit betekent dat je minder vrijheid hebt om je eigen beslissingen te nemen en je werk op jouw manier uit te voeren, wat een belangrijk kenmerk is van zelfstandig ondernemerschap.

• Verwarring over arbeidsrelatie: als je te nauw samenwerkt met één opdrachtgever en je taken en verantwoordelijkheden sterk lijken op die van een werknemer, kan dit verwarring veroorzaken over je arbeidsrelatie. Hierdoor loop je het risico dat de Belastingdienst of andere instanties je als schijnzelfstandige beschouwen, wat juridische en financiële gevolgen kan hebben.

• Afhankelijkheid van één opdrachtgever: als je volledig afhankelijk bent van één opdrachtgever voor je inkomen, loop je het risico dat je als een verkapte werknemer wordt beschouwd. Dit kan leiden tot onzekerheid, met name als de opdrachtgever besluit om de samenwerking te beëindigen.

• Beperkte groeimogelijkheden: als zelfstandige is het belangrijk om te streven naar groei en meerdere opdrachtgevers. Als je te sterk ingebed raakt bij één opdrachtgever, loop je het risico dat je beperkt wordt in je groeimogelijkheden en kansen om nieuwe opdrachten te verkrijgen.

• Gebrek aan professionele ontwikkeling: als je te veel inbedding ervaart, loop je het risico dat je minder mogelijkheden hebt voor professionele ontwikkeling en groei. Je kunt vast komen te zitten in een comfortabele, maar beperkte positie, waardoor je kansen misloopt om nieuwe vaardigheden te leren en je expertise te vergroten.

Hoe kan ik blijven werken als zzp’er in zorg?

Het werken volgens protocollen is een vorm van inbedding en dus zwaarwegend in de zorgsector vanwege de noodzaak om aan kwaliteits- en veiligheidsstandaarden te voldoen. Toch kan je als zzp'er je zelfstandigheid behouden ondanks deze inbedding. Hier zijn enkele manieren om dit te doen:

Verschil tussen protocollen en aansturing: het volgen van protocollen betekent niet dat je onder directe aansturing van de opdrachtgever werkt. Protocollen zijn richtlijnen die iedereen in de sector moet volgen, ongeacht hun contractvorm. Zorg ervoor dat je de protocollen zelfstandig interpreteert en toepast, zonder directe instructies van de opdrachtgever.

Bevorder je professionele autonomie: neem verantwoordelijkheid voor je werkzaamheden. Je hebt de vrijheid om binnen geldende richtlijnen te bepalen hoe je je werk uitvoert, wat je keuzevrijheid en professionele autonomie benadrukt.

Beschikken over eigen materialen en middelen: werk zoveel mogelijk met je eigen materialen. Dit helpt om je zelfstandigheid te benadrukken. Denk hierbij aan een scharenset, stethoscoop of werkkleding als een uniformjasje.

• Afspraken over werktijden: probeer enige flexibiliteit te behouden in je werktijden. Hoewel er soms vaste werktijden nodig zijn in de zorg, moet het duidelijk zijn dat jij als zzp’er zelf afspraken maakt over deze werktijden.

• Contractuele duidelijkheid: zorg ervoor dat je contracten duidelijke omschrijvingen bevatten van de werkzaamheden die moeten worden gevolgd. Stel vast dat je als zelfstandige verantwoordelijk bent voor de naleving hiervan.

• Afspraken over de aard en duur van de werkzaamheden: leg in een contract vast welke werkzaamheden je doet en voor hoelang je dit doet.

• Beloning: maak afspraken over de wijze waarop de beloning wordt bepaald en waarop deze wordt uitgekeerd en wat de hoogte van deze beloning is.

• Professionaliteit en eigen initiatief: laat zien dat je zelf initiatieven neemt en zelfstandig beslissingen maakt. Dit laat zien dat je een onafhankelijke professional bent.

• Meerdere opdrachtgevers: zoals eerder genoemd, werk voor meerdere opdrachtgevers. Dit voorkomt afhankelijkheid en benadrukt je zelfstandigheid.

• Administratieve en organisatorische zelfstandigheid: beheer je eigen administratie, facturatie en andere zakelijke aspecten. Dit is een belangrijk aspect van zelfstandig ondernemerschap en helpt je om je rol als zelfstandige te onderstrepen.

• Commercieel risico: loop je commercieel risico bij de uitvoering van je werkzaamheden?

• Bijscholing en trainingen: volg trainingen om jezelf te ontwikkelen als professional. Cureg ondersteunt je hierbij door middel van webinars.

• Gedraag je als ondernemer: doe jij zelf acquisitie, zorg je zelf voor opdrachtgevers, maak je samen men afspraken en leg je deze vast? Hoe heb je je administratie geregeld?

Door deze maatregelen te nemen, kan je als zzp'er in de zorgsector laten zien dat toch voldoende zelfstandigheid en autonomie behoudt om niet als schijnzelfstandige te worden beschouwd.

Hoe ondersteunt Cureg jou als zzp’er in de zorg?

• Verbindt zzp’ers in de zorg met passende opdrachtgevers op basis van hun vaardigheden en expertise.

• Laat zzp’ers in de zorg hun profielen en portfolio's beheren om hun kwalificaties en ervaringen te tonen.

• Stelt zzp'ers in staat om direct met opdrachtgevers te communiceren zonder tussenpersonen.

• Biedt modelovereenkomst aan voor directe samenwerking met zorgorganisaties

• Biedt toegang tot webinars, trainingen en andere educatieve middelen om professionals te helpen zich verder te ontwikkelen.